Peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanılan gerek yapısal gerekse bitkisel tasarım ögelerinde kullanılacak aydınlatma, mekanların güzelliğini önemli ölçüde arttırmaktadır. Bu da mekanların gündüz olduğu gibi gece de kullanımına olanak sağlar ve peyzaja büyüleyici bir boyut kazandırır.
Bitkisel tasarım kompozisyonlarında kullanılan bitkilerin; boy, doku, renk, form, çiçeklenme zamanı, yaprak yapısı gibi değişkenleri dikkate alınarak, aydınlatmada kullanılan ışığın miktarı, yönü ve yeri belirlenmelidir.
Bir dış mekanda aydınlatma tasarımının oluşturulması için;
• Peyzajda gece vurgulanması istenen bitkiler seçilmelidir, bütün bitkilerin aydınlatılmasına gerek yoktur.
• Armatürlerin ışık şiddetleri, aydınlanacak ögelerin vurgu düzeylerine göre tasarlanmalıdır.
• Aydınlatma kompozisyonunda, aydınlık düzeyinin değişimi, derinliği etkiler
• Işığın yönü, bir kompozisyonda derinliği etkilediği gibi dokuların vurgulanması bakımından da etkili olur.
Işığın yön ve niteliğinin tasarıma etkisi, aşağıdaki maddeler halinde incelenebilir;
Aşağıdan Yukarıya Doğru Aydınlatma
Bitkiler üzerinde gün ışığı perspektifini tersine çeviren bir aydınlatma şeklidir. En sık kullanılan bir yöntemdir. Özellikle ağaçların aydınlatılmasında kullanılır. Bitkiler üzerinde dramatik bir etki yaratır.
Yukarıdan Aşağıya Doğru Aydınlatma
Bitkiler üzerine yukarıdan aşağı doğru olan ve gün ışığı etkisine benzeyen aydınlatma şeklidir. Güvenliği sağlamada daha çok tercih edilir. Genelde duvara
monte edilen spot ışıkları şeklinde kullanılır.
.
Aşağıdan yukarıya aydınlatma tekniğine göre daha az vurgulayıcıdır.
Ay Işığı Aydınlatması
Bitkisel tasarımda özellikle ağaçlarda ay ışığı etkisi yaratabilen ve fonksiyonel bir aydınlatma şeklidir. Bu etkiyi oluşturmak için üstten aşağı doğru ve yerden yukarı doğru aydınlatma kullanılır. Aydınlatma elemanları ağaçların iç kısmına yerleştirilerek hem bitkisel ögenin hem de zeminin aydınlatılması sağlanmış olur. Zemin aydınlatması güvenlik duygusu sağlarken, yapraklar ve dallardan yansıyan gölgeler de vurgulanmış olur.
Düz Aydınlatma
Özel tasarlanmış dar açılı aydınlatma armatürleri ile yukarıya doğru yapılan
aydınlatma şeklidir. Servi gibi çok uzun boylu ağaçları aydınlatmak için ideal çözümdür.
Gölge Aydınlatması (Shadowing)
Ağaç veya ağaççığın gölgesini, arkasındaki duvara yansıtmak için bitkinin ön kısmına yerleştirilen armatürün yapmış olduğu aydınlatma şeklidir. Küçük boylu bitkilerin dikkat çekici etkisini artırmak için de kullanılır.
Doku Aydınlatması;
Özellikle ağaç dokularındaki vurgu etkisini arttırmak için yapılan bir
aydınlatma biçimidir. Işık, 90 dereceden az bir açıyla ağaç, çalı ve çim alanlarındaki yol kenarlarına yakın yere konularak algı etkisini arttırır.
Silüet Aydınlatması;
İlginç dal yapılı ve bodur ağaçlar, bir duvar veya bina ön cephesine karşı flu görülecek şekilde aydınlatıldığı zaman dramatik bir görüntü oluşturur. Görüntünün ve ön cephe aydınlatmasının bu kombinasyonu, bina yakınında ilave bir güvenlik de sağlar.
Hale Etkili Aydınlatma;
Bitkinin arkadan, bir yöne doğru dalları ve gövdesi üzerinde ışık halkası
oluşturacak şekilde aydınlatılmasıdır. Genellikle bitkiyi arka fondan ayırmak, farklılık yaratmak için kullanılır. Bu teknik karanlık arka fon üzerinde bitkinin formunu ve silüetini ortaya çıkarır.
.
Reflektörü yönlendirebilen armatürler, dikey ve yatay yönlendirebilme ile bitkileri en iyi şekilde aydınlatmak için kullanılır.
Çim alanların aydınlatılmasında, ışık kaynakları kamaşmaya yol açmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Işık, yalnız çim alanların üzerine yönlendirilmelidir. Aydınlatılacak çim alanının büyüklüğü, aydınlatma tasarımını etkiler. Örneğin, çim alan küçük ise bölgenin tümüne düzgün yayılmış bir aydınlık iyi bir etki yaratır. Çim alanının büyük olması durumunda, alanın kenarları ve alan içinde
yer alan yolların aydınlatılması yeterlidir.
BİTKİSEL TASARIM ve MEKAN AYDINLATMA KONULU MAKALE ve TEZLERDEN DERLENMİŞTİR.
