Doğal taşlar geçmiş dönemlerden günümüze kadar insan hayatında önemli bir yere sahip olmuşlardır. İlk çağlarda barınak olarak kullanılan doğal taşlar bugün birçok alanda sık olarak kullanılan materyaller olarak karşımıza çıkmaktadırlar.
Taş Devrine ait Barınak Görseli
Geçmişten günümüze kadar jeolojik bir miras olarak gelen doğal taşlar aynı zamanda kültürel bir değer olarak kimlik taşımaktadırlar.
Peki nedir Jeolojik Miras Kavramı ?
İlkçağlardan beri insanların yapıları, konutları ve yaşadıkları diğer yerleri doğal taşlardan yapmaya özen göstermeleri bugün doğal taş kullanımını bir kültür haline gelmesine neden olmuştur. Ayrıca yaşam seviyesi yükselen toplumların, dekoratif, güzel görünümlü ve dayanıklı olması nedeniyle doğal taşı tercih etmeleri bu malzemeyi refahın ve zenginliğin sembolü haline getirmiştir.
Doğal taşın insan hayatına girmesi binlerce yıl öncesine dayanır. Yazılı olmayan tarih sayfalarından bugüne insan yaşamında önemli yer edinen doğal taş, ilk kez ilkel insanlar tarafından doğal yapısı değiştirilmeden günlük eşya ya da silah olarak kullanılmıştır. Tarihi, çok eskilere (Helen dönemine) rastlayan doğal taş ocaklarının hala işletilip faaliyetlerine devam ettiği görülmektedir.
Antik çağlarda da çıkartılan doğal taşların, karayolu ile Efes Antik Kentine, oradan da gemiler ile Roma’ya taşındığı, Vatikan ve Roma’da birçok yapıda kullanıldığı ve bu doğal taşların Türkiye’den gittiği kanıtlanmıştır ve bir çok makalede dile getirilmiştir.
Türkiye’deki Önemli Jeolojik Miras Alanları
Bilimsel öneme ve belge niteliğine sahip, kaybolması durumunda bulunduğu yerin jeolojik geçmişini açıklamanın mümkün olmayacağı istif, kayaç, mineral, fosil topluluğu, yapı, doku, yer şekli vb. oluşumlara jeolojik sit (jeosit), yok olma tehdidi altında olanlara da jeolojik miras (jeomiras) adı verilmektedir. Toplumsal bir ifade niteliği taşıyor olması, jeolojik miras kavramını önemli bir konuma taşımaktadır.
Türkiye’de Doğal Taş Varlığı
Doğal taşlar açısından Türkiye hem rezerv hem de çeşitlilik yönünden büyük bir potansiyele sahip görünmektedir. Sahip olduğu coğrafi konumun etkisiyle Türkiye, doğal taş varlığı ve çeşitliliği açısından öne çıkan ülkeler arasında yer almaktadır.
Türkiye’deki Jeomiras Kimliği Olan Doğal Taş Varlığı
Şekilde belitilen 1 nolu Taş: Ahlat Taşı; 2 Nolu Taş: Ankara Taşı; 3 Nolu Taş : Lüle Taşı, 4 Nolu Taş; Midyat Taşı, 5 Nolu Taş: Nevşehir Taş, 6 Nolu Taş: Erzurum Oltu Taşı, 7 Nolu Taş: Pileki Taşı, 8 Nolu Taş Sille Taşı ve 9 Nolu Taş ise Traverten ve Mermer olarak bilinmektedir.
Şekil üzerinde belirtilen renklerin büyüklüğü doğal taş rezerv miktarının büyüklüğüyle orantılı olarak belirtilmiştir.
Yukarıdaki resimdeki taşlar MARDİN‘de bulunmuş olup M.Ö 20.000-500.000 yılları arasında olduğu tahmin edilmektedir.
2006 yılında yapılan doğal taş malzemelerin sektörel analizi adlı bir çalışmada; doğal taşların kullanım alanı ve kullanım payı yüzde olarak dağılımı şöyle belirtilmiştir.
Doğal Taşların Kullanım Alanları ve Yüzdelik Dağılımı
Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere doğal taşların pek çok farklı alanda kullanılıyor olması sahip olduğu önemi bir kez daha vurgulamaktadır.
