Peyzaj tasarımcıları, diğer sanat formlarından belirgin şekilde farklı bir tuval üzerinde çalışırlar. Bitkiler büyüdükçe, çevresel koşullar değiştikçe ve insanlar alanı kullandıkça “sanat” da sürekli değişir. Bu nedenle peyzaj tasarımcıları, görsel açıdan hoş, işlevsel ve ekolojik açıdan sağlıklı bir tasarım sağlamak için arazinin, çevrenin, yetişen bitkilerin ve kullanıcının ihtiyaçlarının tüm yönlerini sistematik olarak dikkate alan bir tasarım süreci kullanır.
Unsurlar ve İlkeler
Tasarım süreci, öncelikle kullanıcının ihtiyaçları, istekleri ve alanın koşullarının analiz edilmesiyle başlar. Bu bilgiler doğrultusunda tasarımcı, topluca “özellikler” olarak adlandırılan bitki materyalleri ve sert peyzaj elemanlarını düzenler.
Özellikler, çizgi, biçim, renk, doku ve görsel ağırlık gibi görsel niteliklerle tanımlanan fiziksel tasarım unsurlarıdır. İlkeler ise, estetik açıdan hoş veya uyumlu bir peyzaj oluşturmak için özelliklerin düzenlenmesine rehberlik eden ve kompozisyonun temel kavramları olan oran, düzen, tekrar ve birlik gibi kriterlerden oluşur.
Tasarım unsurları ve ilkeleri hakkında bilgi sahibi olmak, peyzaj tasarımı yapmak ve tasarım sürecini etkili bir şekilde yürütmek için gereklidir. Bu metin, söz konusu öğelerin her birini tanımlamakta, ilkelerini ve uygulama yöntemlerini açıklamaktadır.
Tasarım Unsurları
Kompozisyon unsurları, insanların bir mekana bakarken gördükleri ve tepki verdikleri görsel niteliklerdir. Görsel nitelikler birçok farklı duygu ve his uyandırabilir ve bu hisler ne kadar olumlu olursa, insanların bir mekandan keyif alma ve o mekanı kullanma olasılığı da o kadar artar. Bir kompozisyondaki belki de en yaygın unsur çizgidir. Çizgi tüm formları yaratır ve desenlere sahiptir. Ayrıca peyzajda çeşitli şekillerde kullanılabilir.
Çizgiler
Peyzajda çizgi, iki malzeme arasındaki kenar, bir formun ana hatları veya silueti ya da uzun doğrusal bir özellik tarafından oluşturulur. Çizgiler tasarımcı için güçlü bir araçtır çünkü sonsuz çeşitlilikte şekil ve form yaratmak için kullanılabilirler, gözün ve vücudun hareketini kontrol ederler.
Peyzaj tasarımcıları çizgileri desen oluşturmak, alan geliştirmek, form yaratmak, hareketi kontrol etmek, hakimiyet kurmak ve bir peyzajda uyumlu bir tema oluşturmak için kullanır.
Peyzaj çizgileri birkaç şekilde oluşturulur;
İki farklı malzeme zemin düzleminde buluştuğunda, örneğin ”Bir tuğla verandanın kenarının yeşil çim alanla buluşması gibi; ya da bir nesnenin kenarı görünür olduğunda veya gökyüzüne karşı bir ağacın ana hatları gibi bir arka planla kontrast oluşturduğunda; ya da bir çit gibi bir malzemenin bir çizgiye yerleştirilmesiyle.
Şekil 1, yatak çizgileri, sert peyzaj çizgileri, yol çizgileri, çim çizgileri ve çit çizgileri dahil olmak üzere yaygın peyzaj çizgilerini göstermektedir. Çizgiler, aşağıda açıklananlar gibi bir veya daha fazla özelliğe sahip olabilir, ancak tipik olarak farklı amaçlara hizmet ederler.
Peyzaj tasarımında çizgiler
ÇİZGİLERİN ÖZELLİKLERİ
Çizgilerin özellikleri, insanların manzaraya hem duygusal hem de fiziksel olarak nasıl tepki vereceğini belirler.
Düz çizgiler
- Düz çizgiler yapısal ve güçlüdür; biçimsel bir karakter yaratırlar, genellikle simetrik bir tasarımla ilişkilendirilirler ve gözü doğrudan bir odak noktasına yönlendirirler.
- Diyagonal çizgiler, kasıtlı bir yöne sahip düz çizgilerdir.
- Düz çizgiler çoğunlukla sert peyzaj kenarlarında ve malzemelerinde bulunur.
Kavisli çizgiler
- Kavisli çizgiler, daha çok doğa ve asimetrik denge ile ilişkilendirilen gayri resmi, doğal, rahat bir karakter yaratır.
- Kavisli çizgiler gözü daha yavaş bir hızda hareket ettirir ve gizli görünümler yaratarak mekana gizem katar.
Dikey çizgiler
- Dikey çizgiler gözü yukarı taşıyarak bir alanı daha büyük hissettirir. Yukarı doğru bir çizgi bir özelliği vurgulayabilir ve bir aktivite veya hareket hissi verir.
- Peyzajdaki dikey çizgiler, ağaçlar gibi uzun, dar bitki materyallerini veya bir çardak veya bir direk üzerindeki kuş evi gibi uzun yapıları içerir.
Yatay çizgiler
Yatay çizgiler gözü zemin düzlemi boyunca hareket ettirir ve bir alanı daha büyük hissettirebilir. Alçak çizgiler daha hafiftir ve dinlenme veya rahatlama hissi yaratır. Yatay çizgiler bir mekanı mekânsal olarak bölebilir veya bir mekanı birbirine bağlayabilir.
Alçak çizgiler alçak bahçe duvarları, yürüyüş yolları ve kısa çitlerle oluşturulur. Çizgiler bir plan üzerinde formlar çizmek için kullanılır. Plan görünümünde, bitki yataklarını ve sert peyzaj alanlarını tanımlarlar. Çizgiler aynı zamanda inşa edilmiş özelliklerin ve bitki materyalinin dikey formları tarafından da oluşturulur.
Peyzajda form oluşturan üç ana çizgi türü vardır:
- Yatak çizgileri,
- Sert Peyzaj Çizgileri
- Bitki Çizgileri
Yatak çizgileri, bitki yatağının kenarının çim, toprak örtüsü, çakıl veya veranda gibi başka bir yüzey malzemesiyle buluştuğu yerde oluşturulur. Yatak çizgileri bitki materyalini eve ve sert peyzaja bağlar çünkü göz çizgiyi takip ederek bakışı peyzaj boyunca hareket ettirir.
Sert peyzaj çizgileri, inşa edilen yapıyı sınırlayan sert peyzajın kenarı tarafından oluşturulur. Çizgi, çit veya duvar gibi uzun ve dar malzemelerle de oluşturulabilir.
